वक्तृत्वकलामा "सम्बोधन" कसरी गर्ने

वक्तृत्वकलामा "सम्बोधन" (Addressing) भन्ने कुरा श्रोतामाझ आफूलाई प्रस्तुत गर्ने तरिका हो जसले तपाईंको भाषणको प्रभावकारिता निर्धारण गर्छ। यो वक्ताको आत्मविश्वास, सभ्यताको स्तर, श्रोताप्रतिको सम्मान, र प्रस्तुतीकरणको स्तर दर्शाउने महत्त्वपूर्ण पक्ष हो।

यहाँ वक्तृत्वकलामा "सम्बोधन" कसरी गर्ने भन्ने विस्तृत विवरण प्रस्तुत गरिएको छ:

✦ वक्तृत्वकलामा सम्बोधन गर्ने तरिका

१. श्रोताको पहिचान अनुसार सम्बोधन गर्नुहोस्

श्रोताको तह, अवस्था, र पदअनुसार सम्बोधन फरक हुन्छ। निम्न उदाहरणहरू हेर्नुहोस्:

औपचारिक कार्यक्रमका लागि:

“मञ्चमा बिराजमान प्रमुख अतिथि आदरणीय … ज्यू, विशिष्ट अतिथिज्यूहरू, कार्यक्रमका आयोजक महानुभावहरू, मिडियाकर्मी साथीहरू, र यहाँहरू सम्पूर्ण बुद्धिजीवी तथा सम्माननीय श्रोता महानुभावहरूमा हार्दिक नमस्कार।”
शैक्षिक कार्यक्रममा:

“मञ्चमा बिराजमान विद्यालयका प्रधानाध्यापकज्यू, आदरणीय शिक्षक शिक्षिकाहरू, अभिभावकज्यूहरू, प्रिय साथीहरू, तथा यहाँ उपस्थित सम्पूर्ण सम्माननीय श्रोतामण्डलीमा मेरो नमस्कार।”
अनौपचारिक या साथीहरूसँगको प्रस्तुती:

“यहाँ उपस्थित मेरा प्रिय साथीहरू, शुभेच्छुकहरू, र स्नेही अभिभावकहरूमा मेरो मनदेखि नै नमस्कार।”

२. सम्बोधनको शिष्टता र सम्मानजनक शैली

सम्बोधन गर्दा सधैं सम्मानपूर्ण, नम्र र सभ्य भाषा प्रयोग गर्नुहोस्। अपमानजनक, विवादास्पद वा गैर-संवेदनशील शब्दहरू टार्नुहोस्।

उदाहरण:

"महानुभावहरू" भन्ने शब्द श्रोतामा सम्मान दर्शाउने एउटा उपयुक्त सम्बोधन हो।
"यहाँहरू सबैलाई मेरो हृदयदेखि नै नमस्कार!" जस्ता वाक्यले आत्मीयता दिन्छ।

३. क्रम अनुसार सम्बोधन गर्नुहोस्

सम्बोधनको क्रममा उच्च तहका व्यक्तिबाट सुरु गरेर अन्य श्रोतातर्फ जाने चलन उचित मानिन्छ।

सम्बोधनको क्रम:

प्रमुख अतिथि (यदि छन् भने)
विशिष्ट अतिथि
अध्यक्ष
आयोजक संस्था/शिक्षक/प्रशासन
अभिभावक (यदि शिक्षक-विद्यार्थी कार्यक्रम हो भने)
मिडियाकर्मी (यदि सार्वजनिक कार्यक्रम हो भने)
अन्य सहभागीहरू/साथीहरू/श्रोतागण

४. सम्बोधनपछि आभार प्रकट गर्ने

सम्बोधनको अन्त्यमा उपस्थित श्रोताप्रति कृतज्ञता व्यक्त गर्ने चलन राम्रो मानिन्छ। जस्तै:

“यहाँहरूको अमूल्य उपस्थिति, समय र ध्यानप्रति म आभार प्रकट गर्दछु।”

५. ध्वनि र मुद्राभाषाको ध्यान दिनुहोस्

सम्बोधन गर्दा साफ आवाज, स्पष्ट उच्चारण, र सन्तुलित गतिशीलता प्रयोग गर्नुहोस्।
आँखा सम्पर्क, हातको इशारा जस्ता मुद्राभाषा (body language) श्रोतासँग सम्बन्ध स्थापित गर्न सहयोगी हुन्छ।

✦ सम्बोधनका उदाहरणहरू

औपचारिक सम्बोधन उदाहरण:

“मञ्चमा बिराजमान प्रमुख अतिथि आदरणीय शिक्षा सचिवज्यू, विशिष्ट अतिथि विश्वविद्यालयका कुलपतिज्यू, आयोजक टिमका प्रतिनिधि महानुभावहरू, सञ्चारकर्मी मित्रहरू, यहाँ उपस्थित सम्पूर्ण बुद्धिजीवी, अभिभावक, विद्यार्थी तथा प्रिय श्रोतामण्डलीमा म नम्रतापूर्वक हार्दिक अभिवादन गर्न चाहन्छु।”

विद्यार्थीले गर्ने सम्बोधन उदाहरण:

“यहाँ मञ्चमा बिराजमान आदरणीय प्राचार्यज्यू, आदरणीय शिक्षक शिक्षिकाहरू, यहाँहरूको आशीर्वाद र स्नेहले मलाई यो अवसर प्रदान गरिएकोमा म आभारी छु। यहाँ उपस्थित मेरा प्रिय साथीहरूमा हार्दिक नमस्कार!”

✦ निष्कर्ष:

सम्बोधन वक्तृत्वकलाको प्रारम्भिक तर अत्यन्तै प्रभावशाली पक्ष हो। यो श्रोतासँग सकारात्मक सम्बन्ध बनाउन, आफूलाई प्रस्तुत गर्न र कार्यक्रमको स्तर निर्धारण गर्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। उचित सम्बोधन, सही शब्द चयन, सम्मानपूर्वक व्यवहार र स्पष्ट अभिव्यक्तिले तपाईंको वाणीलाई अझै प्रभावशाली बनाउँछ।

यहाँ “ब्राइटर मिडिया नेटवर्क” नामक संस्थाले आयोजना गरेको वक्तृत्वकला प्रतियोगिता/कार्यक्रममा सहभागी वक्ताले प्रयोग गर्न सक्ने नमुना सम्बोधन प्रस्तुत गरिएको छ। यो नमुना औपचारिक कार्यक्रम, प्रतियोगिता वा सार्वजनिक मंचमा उपयोगी हुन्छ:

🗣 वक्तृत्वकलाको नमुना सम्बोधन (Brighter Media Network कार्यक्रमका लागि)

“मञ्चमा बिराजमान प्रमुख अतिथि आदरणीय …ज्यू, विशिष्ट अतिथिज्यूहरू, ब्राइटर मिडिया नेटवर्कका आदरणीय संस्थापक तथा आयोजकज्यूहरू, यहाँ उपस्थित सञ्चारकर्मी मित्रहरू, बुद्धिजीवी वर्ग, र मेरा प्रिय श्रोतामण्डलीमा नम्रतापूर्वक हार्दिक अभिवादन व्यक्त गर्न चाहन्छु।”

“आज ‘ब्राइटर मिडिया नेटवर्क’ जस्तो प्रतिष्ठित संस्थाले आयोजना गरेको यस वक्तृत्वकला प्रतियोगिता/कार्यक्रम मा सहभागी हुन पाउँदा म अत्यन्त गौरवान्वित छु। यस्तो सशक्त माध्यममार्फत आफ्ना विचार अभिव्यक्त गर्न पाउने अवसर हामी युवाहरूको आत्मविश्वास, अभिव्यक्ति शैली र नेतृत्व क्षमता अभिवृद्धि गर्ने अमूल्य मौका हो।”

“वक्तृत्व केवल शब्दहरूको खेल होइन, यो सत्य, तर्क, विवेक र भावना सँगको संवाद हो। यो श्रोता र वक्ताबीच आत्मा-संवाद हो, जसले समाज परिवर्तन गर्ने चेतनाको ज्योति बाली दिन सक्छ।”

“त्यसैले, आज म मेरो विचार यस मञ्चमा राख्दैछु भन्ने विश्वासका साथ अगाडि बढ्न चाहन्छु…”

(यहाँबाट तपाईंको मुख्य भाषण विषय सुरु हुन्छ — जस्तै "शिक्षाको भूमिका", "सामाजिक सञ्जाल र युवा", "देश निर्माणमा युवाको भूमिका" आदि।)

अन्त्यमा,
“यस प्रेरणादायी कार्यक्रममा सहभागी हुन पाउने अवसर प्रदान गर्नुहुने ब्राइटर मिडिया नेटवर्कप्रति म आभारी छु। साथै, मञ्चमा बसेका सम्पूर्ण विशिष्ट महानुभावहरू र यहाँहरू सम्पूर्ण श्रोतामण्डलीप्रति पनि कृतज्ञता प्रकट गर्न चाहन्छु, जसले मेरो विचारलाई ध्यानपूर्वक सुन्नु भयो।”